پولیپ بینی یا پلیپ بینی چیست ؟ در این مقاله سعی داریم راجع به مشکلی که براساس مقالات چاپ شده و گزارش سایت مدیکال نیوز بیش از چهار درصد مردم جهان را تحت تاثیر قرار میدهد، یعنی پولیپ بینی یا پلیپ بینی، صحبت کنیم. پلیپ بینی تودهای است مخاطی که متورم شده و در اثر حساسیتهای مختلف ایجاد میشود. منشاء ایجاد پولیپ بینی در داخل بینی و سینوسها است و حجم آن میتواند به مرور افزایش پیدا کند.
پولیپها اکثرا کوچک و خوشخیم هستند ولی با رشد بیشتر میتوانند راه بینی را مسدود کنند. پس پولیپهای بینی همیشه مشکلساز نیستند و گاهی ممکن است فرد اصلا متوجه داشتن آن نشود؛ پولیپهای بزرگتر بینی باعث بستهشدن راه بینی و تنگی راه تنفس میشود. در اکثر مواقع تنها راه لازم برای درمان این مشکل، جراحی و برداشتن آنهاست. البته راهها و درمانهای دیگری نیز وجود دارند که در این مقاله به آن اشاره میکنیم. ابتدا سعی داریم شما را با پلیپ بینی ، علت ایجاد آن و علائم آن آشنا کنیم.
پولیپ بینی در چه افرادی بیشتر دیده میشود؟
تحقیقات پیرامون علت ایجاد پولیپهای بینی توسط محققان ادامه دارد که در ادامه به آن میپردازیم. براساس تحقیقات انجام شده که نتایج آن در سایت موسسه پزشکی سدارز قرار گرفته است، افراد با این بیماریها احتمال درگیری بیشتری با این مشکل پزشکی دارند:
- آسم
- عفونتهای مزمن و حاد سینوسی
- حساسیت به آسپیرین
- حساسیت به مسکنهای غیراستروئیدی
- فیبروز کیستیک (بیماری که در آن ترشحات بدن سفت و چسبنده میشوند)
- حساسیتهای فصلی
- سندرم چرگ اشتراوس (نوعی اختلال نادر در اثر التهاب رگهای خونی)
در جراحی بینی اندازه سوراخهای بینی براساس دیگر اعضای صورت توسط پزشک فرم دهی میشود که این فرم دهی بعد از عمل انجام شده نیاز به مراقبت دارد که این مراقبت با استفاده از ” اسپلینت بینی ” یا گچ بینی انجام میشود.
علل و دلایل ایجاد پولیپ بینی چیست ؟
اصلیترین علت ایجاد پلیپ بینی ، التهاب است. التهابات مزمنی که معمولا بوسیله آلرژی و یا عفونتها ایجاد میشوند، باعث تورم و خشکی مخاط بینی شده و در نهایت پولیپها را ایجاد میکنند. پولیپهایی که به مرور قابلیت رشد در حفرههای بینی را دارند و راههای بینی را مسدود میکنند. باید توجه کرد که پولیپهای بینی بصورت ارثی نیز بروز میکنند ولی بطور کلی هر عامل پیشرونده و ادامهداری که بتواند باعث ایجاد التهاب و تورم در بینی شود، پولیپهای بینی را بوجود میآورد؛ عوامل مزمنی مثل حساسیتها یا عفونتهای مزمن.
علائم پولیپ بینی در بزرگسالان چیست ؟
معمولا پولیپهای بینی تا پیش از بزرگ شدن نشانه خاصی ندارند و پیشتر نیز گفتیم که فرد ممکن است اصلا متوجه نشود که پولیپ بینی دارد که یکی از دلایل آن رشد بدون درد و آرام پولیپهاست. ایجاد پولیپهای بینی در ابتدا با علائمی مانند آلرژی همراه است اما با پیشرفت این مشکل و گرفتگی شدیدتر بینی، خروپف و قطع تنفسهای شبانه نیز پیدا میشود که این زمانی است که دهانه بینی دچار انسداد بیشتری شده باشد.
برای بررسی کامل علائم پولیپهای بینی بخصوص در بزرگسالان باید بدانیم که وقتی پولیپهای بینی در اثر رشد زیاد، بزرگ شوند علائم ناخوشایندی را به همراه دارند که براساس گفتههای سایت دانشگاه جانز هاپکینز ، علائم پولیپ بینی یا پلیپ بینی در بزرگسالان موارد زیر است:
- کاهش حس بویایی
- کاهش حس چشایی
- دشواری در تنفس از طریق بینی
- تنفس بیشتر با دهان
- درد در صورت و بالای دندانها
- خارش اطراف چشمها
- آبریزش زیاد بینی
- سردرد
- سرفه
- خرناس یا خروپف کردن
- احساس گرفتگی شدید در بینی
- آپنه انسدادی خواب
” عمل بینی با قالب کنترلی ” روش جدید رینوپلاستی یا همان جراحی زیبایی بینی بوده که بیشترین دغدغه کسانی که میخواهند جراحی زیبایی بینی را انجام دهند، یعنی نتیجه عمل بینی را به سادگی به یک مسائله پیش پا افتاده تبدیل میکند.
تشخیص پولیپ بینی به چه شکل است؟
معاینه بینی، مشاهده و تشخیص پلیپ بینی براساس آخرین پیشرفتهای علم پزشکی به راحتی با عمل اندوسکوپی (درون بینی) و بوسیله دستگاه اندوسکوپ توسط پزشک متخصص گوش، حلق و بینی انجام میشود. براساس دستورالعملهایی که در وبسایت موسسه پزشکی مایوکلینیک امریکا آورده شده است، اندوسکوپی دقیقترین و رایجترین روش معاینه گرفتگیهای بینی است. لازم به ذکر است که برای مشخص کردن محل دقیق پولیپ و اندازه آن سیتیاسکن یا امآرآی نیز کمک کننده و در برخی موارد لازم هستند. آزمایشات مختلف و سایر معاینات برای تشخیص علت و منبع ایجاد التهاب مزمن اولیه نیز لازم است. در برخی موارد پزشک ممکن است نمونه کوچکی را از بافت پولیپ بینی برای معاینه بیشتر رشد آن بردارد که بافت برداری نامیده میشود. برخی آزمایشات تخصصیتر برای بررسی محیط و جریان هوای حفره بینی لازم است که در صورت صلاحدید پزشک انجام میشوند.
ایجاد پلیپ بینی در چه محدوده سنی شایعتر است؟
پلیپ بینی عارضهای شایع در بزرگسالان است و معمولا شیوع آن در بعد از بیست سالگی اتفاق میافتد. البته شیوع و ایجاد پولیپ بیینی در کودکان را نیز نباید نادیده گرفت و در صورت ایجاد صدا از بینی کودکان در خواب یا خرناس کشیدن آنها حتما باید به پزشک متخصص گوش، حلق و بینی مراجعه کرد. در یکی از مطالعات چاپ شده در ژورنال گوش، حلق و بینی ایران، میانگین سنی بیماران دارای پولیپ بینی ۳۹ سال و محدوده سنی ۷ تا ۷۹ سال برای آنها گزارش شد. یا براساس گزارشی از وبسایت مشهور وب امدی پولیپ بینی در بزرگسالان بالای ۴۰ سال دو برابر بیشتر از سایر افراد ایجاد میشود. نکته جالب دیگری که در این گزارش آمده است این است که خطر ابتلای مردان به پلیپ بینی دو برابر بیشتر از زنان با همان سن است.
پیشگیری از بروز پولیپ بینی
براساس آخرین مطالعات و گزارشات با انجام برخی اقدامات میتوان از بروز این مشکل پزشکی جلوگیری کرد. اقداماتی که توسط پزشکان کلینیک کلیولند امریکا پیشنهاد شده و در ادامه برای شما آوردهایم:
- مرطوب نگه داشتن خانه و محیط کار با استفاده از دستگاههای تصفیه کننده هوا، بخور و رطوبت ساز.
- توجه و پیگیری سریع آسم و آلرژیها با مراجعه بهموقع به پزشک متخصص.
- عدم قرارگیری در معرض هوای آلوده و محرکهای تنفسی مانند سیگار و مواد شیمیایی.
- استفاده از شویندههای بینی و شستوشوی مرتب مجاری تنفسی.
- تمرین بهداشت فردی و توجه به پاکیزه بودن مداوم دستها و صورت.
انواع درمان پلیپ بینی
֎ درمان دارویی:
هدف اول درمان پلیپ بینی از بین بردن و برطرف کردن عامل زمینهای مثل آلرژی یا سینوزیت است. برای برطرف کردن خود پولیپ در صورتی که پولیپ کوچک باشد میتوان از درمان دارویی استفاده کرد. با استفاده از داروها به شکل قرص، قطره و اسپری علائم پولیپ بینی مثل التهاب، آبریزش بینی و… را میتوان بطور قابل ملاحظهای کاهش داد. استروئیدهای خوراکی، تزریقی و یا قابل اسپری گزینه مناسب برای کوچک کردن و کاهش علائم پلیپ بینی است. باید توجه داشت که معمولا با توقف مصرف این داروها، علائم باز میگردند.
براساس آخرین تحقیقات پزشکان متخصص که در گزارش مایوکلینیک آمده است، معمولا اسپریهای فلوتیکازون، بودسوناید، مومتازون و قرص پردنیزولون داروهای پیشنهادی برای کاهش علائم پولیپهای بینی هستند. شایان ذکر است که مصرف طولانی مدت آنها عوارضی مانند افزایش فشارخون، مشکلات بینایی و… را به همراه دارد.
֎درمان با عمل جراحی:
درصورت عدم بهبود علائم پلیپ بینی با داروهایی که در بالا گفته شد و هنگامی که درمان عامل برزو اولیه پولیپ بینی مثل آلرژی و همچنین استفاده از داروها کمکی به درمان و کوچک شدن پلیپ بینی نکند، با صلاحدید پزشک متخصص، جراحی و اندوسکوپی تنها راه باقی مانده است.
عمل جراحی پولیپکتومی یک عمل سرپایی است که در آن پزشک متخصص گوش، حلق و بینی با استفاده از وسایل خاص پولیپها را خارج میکند. نکته قابل توجه این است که در صورت همراه بودن پولیپ با درگیری سینوسها، انجام جراحی در بیمارستان با استفاده از وسایل پیشرفتهتر مثل اندوسکوپ ضروری است. بطورکلی مدت زمان انجام این عمل جراحی به شدت گرفتگی بینی، اندازه پولیپها، درگیری سینوسی، شرایط جسمانی بیمار و تجربه جراح بستگی دارد. معمولا جراحی پولیپ بینی به صورت نیمه بیهوشی و در مواردی همراه با بیهوشی کامل انجام میگیرد تا بیمار هیچگونه دردی را حین عمل تجربه نکند. پس از عمل جراحی هیچگونه نیازی به بستری شدن وجود ندارد و بیمار با مصرف داروهای آنتی بیوتیک و ضدآلرژی میتواند از کلینیک یا بیمارستان مرخص شود.
همانطور که گفتیم درصورتی که پولیپها بسیار بزرگ باشند و یا سینوسها را درگیر کرده باشند نیاز به اندوسکوپ واجب میشود. پزشک متخصص گوش، حلق و بینی یا جراح بینی، اندوسکوپ (مجهز به دوربین) را به داخل بینی وارد میکند و با پیدا کردن انسدادها و پولیپها آنها را خارج میکند. اگر پلیپ بینی حاد نباشد این عمل جراحی میتواند همراه با عمل زیبایی بینی بصورت عمل جراحی پولیپ بینی و زیبایی انجام شود.
مراقبتهای پس از جراحی
عمل جراحی پولیپ بینی احتمال دارد منجر به خونریزی و عفونت شود. مدتی پس از عمل با معاینه مجدد بینی توسط پزشک متخصص، پانسمان بینی در صورت نبود خونریزی خارج میشود و پس از آموزش نکات لازم که در ادامه به آن می پردازیم، بیمار میتواند مرخص شود.
بیمار پس از عمل جراحی باید اقداماتی را برای ریکاوری سریعتر خود انجام دهد که براساس گفتههای وبسایت مدیسیننت به عبارت زیر است:
- از تنفس شدید خودداری کنید. بهتر است تا ده روز فعالیت و تمرین شدید ورزشی که نیاز به فشار به بینی داشته باشد انجام ندهید زیرا ممکن است خونریزی به همراه داشته باشد.
- از مصرف داروهایی مثل آسپیرین و مسکنهای غیراستروئیدی استفاده نکنید. این داروها نیز ممکن است باعث خونریزی شوند. بهتر است تا دو هفته پس از عمل از آنها استفاده نشود. برای سایر داروهای مورد استفاده نیز باید با پزشک متخصص مشورت کنید.
- از اسپریهای نمکی(نرمال سالین) استفاده کنید. استفاده از این اسپریها هر چند ساعت یکبار باعث بهبودی سریعتر و احساس بهتر در بینی میشود.
- سر خود را طولانی مدت پایین نگه ندارید و از مصرف دخانیات و نوشیدنیهای گرم خودداری کنید.
بطورکلی دوره نقاهت عمل پولیپ بینی تا یک هفته است و پس از گذشت این دوره، تقریبا تمام فعالیتهای عادی قابل انجام است.
بعد از عمل بینی ، بینی شما برای بهبود به ماساژ نیاز دارد. ما در مقاله ” ماساژ بعد از عمل بینی ” این موضوع را مورد بررسی قرار دادهایم.
جلوگیری از عودکردن مجدد پلیپ بینی
پولیپهای بینی متاسفانه در هر شرایطی احتمال عود کردن و برگشت دارند. نوع و اندازه پولیپ و بیماری و مشکل زمینهای و اولیه بیمار مهمترین نقش را در برگشت پولیپهای بینی دارد. دقت، مهارت، تجربه و دانش پزشک جراح عامل مهم بعدی است. هرچه برداشتن پولیپها و تمیزکردن و بازکردن سینوسها بهتر انجام گرفته باشد، احتمال عود بیماری کمتر است. مراجعه منظم به پزشک، شستوشوی مرتب بینی، مصرف داروهای لازم و سایر مراقبتهای پس از جراحی که پیش از این به آن اشاره کردیم نیز تاثیر بسزایی در عود پلیپ بینی دارند.
چه عواملی پولیپهای بینی را بدتر میکنند؟
بر طبق آنچه وب سایت هلثلایت ذکر میکند عواملی از قبیل منقبض شدن راههای هوایی و آسم، آلرژی، وجود سابقه ابتلا به پولیپ در خانواده و تغییرات ژنتیکی خاص میتوانند باعث شدیدتر شدن وضعیت پولیپهای بینی کوچک و بیخطر شوند.
مرور نکات مهم پیرامون پولیپ بینی
بد نیست به مرور و بررسی برخی نکات کلیدی راجع به این بیماری و مشکل پزشکی بر اساس وبسایت موسسه پزشکی سدار بپردازیم:
- پولیپهای بینی نرم، دارای ورم، کیسهمانند و تشکیل شده از بافت ملتهب هستند.
- پولیپهای بینی یک سینوزیت مزمن محسوب میشوند.
- پولیپهای بینی تومورهای خوشخیم محسوب شده و به هیچ عنوان سرطان نیستند.
- بیشتر افرادی که دارای پولیپ بینی هستند بیماریهای زمینهای مشخصی مثل آسم یا حساسیتهای مختلف دارند که در بالاتر به آن اشاره کردیم.
- دور بودن از محرکهای تنفسی و عوامل آلرژیزا میتواند علائم داشتن پولیپهای بینی را کم کند اما گاها عمل جراحی تنها راه درمان قطعی است.
- پولیپهای بینی در برخی موارد و به شکلی نادری میتوانند بیماریهای خطرناکی مانند مننژیت را بوجود بیاورند.
شکستگی بینی به نوعی شکاف یا ترک است که اغلب بر روی پل بینی رخ میدهد و همراه با درد و کبودی در اطراف چشمها است. ما در مقاله ” علائم شکستگی بینی ” این موضوع را بررسی که تا با پلیپ بینی اشتباه گرفته نشود.
نتیجه گیری
با توجه به افزایش شیوع پولیپ بینی یا پلیپ بینی در بزرگسالان و اهمیت بیشتر جامعه به سلامت و بهداشت فردی، توصیه اصلی ما به شما این است که فارغ از حرفها و نظرات افراد مختلف مبنی بر استفاده از داروهای گیاهی و یا عدم نیاز به درمان پولیپ بینی ، در صورتی که هر کدام از علائم بیان شده در این مقاله را دارید و احساس گرفتگی هرچند کمی در بینی خود میکنید حتما با یک پزشک متخصص گوش، حلق و بینی مشورت کنید تا سریعتر با درمان دارویی یا جراحی آن، علائم ناخوشایند این مشکل را برطرف کنید. در این مقاله سعی شد با توضیح کامل پولیپهای بینی و معرفی علائم و راههای تشخیص و درمان آن به بهبود کیفیت زندگی شما عزیزان و بالابردن اطلاعات پزشکیتان کمکی کرده باشیم.
سوالات متداول
پلیپ بینی تودهای است مخاطی که متورم شده و در اثر حساسیتهای مختلف ایجاد میشود. منشاء ایجاد پولیپ بینی در داخل بینی و سینوسها است و حجم آن میتواند به مرور افزایش پیدا کند.
معمولا پولیپهای بینی تا پیش از بزرگ شدن نشانه خاصی ندارند و پیشتر نیز گفتیم که فرد ممکن است اصلا متوجه نشود که پولیپ بینی دارد که یکی از دلایل آن رشد بدون درد و آرام پولیپهاست. اما برخی علائم عبارتند از کاهش حس بویایی، کاهش حس چشایی، دشواری در تنفس از طریق بینی، تنفس بیشتر با دهان، درد در صورت و بالای دندانها، خارش اطراف چشمها، آبریزش زیاد بینی، سردرد، سرفه، خرناس یا خروپف کردن، احساس گرفتگی شدید در بینی و آپنه انسدادی خواب .
درمان پولیپ بینی به دو صورت دارویی و جراحی است که بسته به شدت وخامت پزشک برای شما تجویز میکند.
