یکی از شایع‌ترین عفونت‌ها، عفونت گوش «otitis media» است که به صورت التهاب گوش خارجی یا داخلی بروز می‌کند. همچنین، میزان بروز این عفونت درنوزادان و کودکان بیشتر از بزرگسالان است. تفاوتی که میان این عفونت در کودکان و بزرگسالان وجود دارد، مدت زمان و شدت بیماری است.
همچنین این عارضه در بزرگسالان خطرناک‌تر از کودکان است و فرد باید دلیل بیماری را بررسی نماید و به پزشک مراجعه کند و هرچه سریع‌تر درمان را آغاز کند.
در اغلب موارد، گوش میانی درگیر عفونت می‌شود و در اثر آن، مایع و عفونت در پشت پرده گوش جمع می‌شود و باعث مسدود شدن گوش می‌شود. در اثر مسدود شدن گوش، شنوایی فرد کاهش می‌یابد. در این مقاله، علائم عفونت گوش میانی و راه‌های درمان آن برای شما جمع آوری و ارائه شده است.
انواع عفونت گوش
عفونت های مربوط به گوش ممکن است در گوش میانی و یا گوش خارجی ایجاد شود که هر کدام علائم و نشانه های مخصوص به خود را دارد. همچنین عفونت یا اوتیت گوش افراد بسته به سن آنها ممکن است روش های درمانی متفاوتی داشته باشد. در هنگام بروز علائم عفونت یا اوتیت گوش ، مشورت با پزشک متخصص می‌تواند به افراد در درمان عفونت یا اوتیت گوش کمک کند. در این بخش به طور کلی عفونت یا اوتیت گوش را در موارد زیر بررسی می‌کنیم:
- عفونت یا اوتیت گوش خارجی
- عفونت یا اوتیت گوش میانی
- عفونت یا اوتیت گوش کودکان
- عفونت یا اوتیت گوش بزرگسالان
برای هر کدام از موارد بالا، نظر متخصصین این حوزه جهت شناخت علائم عفونت گوش و روش‌های درمانی جمع آوری شده است. توجه داشته باشید این اطلاعات صرفا جهت آگاهی افراد می‌باشد، در نهایت این تصمیم پزشک شما است که دچار چه نوع عفونتی شده‌اید و یا به چه نوع درمانی نیاز دارید.
بروز عفونت در گوش خارجی :
عفونت در گوش خارجی یکی از شایع‌ترین و رایج‌ترین بیماری‌های مربوط به گوش می‌باشد که باعث تورم، قرمزی و التهاب کانال خارجی گوش می‌شود.
گاهی در اثر باقی ماندن آب در گوش، شرایط و محیط برای رشد و گسترش باکتری و قارچ‌ها فراهم می‌شود و فرد را در معرض التهاب گوش خارجی همراه با درد قرار می‌دهد. استفاده بیش از حد از گوش پاک‌کن، استفاده از مواد شیمیایی مانند رنگ مو، ضایعات پوستی و وجود زخم در گوش خارجی از دیگر دلایل آن می‌باشد.
از سوی دیگر، بیماری‌هایی که باعث تضعیف سیستم ایمنی می‌شود و یا بی‌توجهی به نکات و مراقبت‌های بعد از جراحی‌های مرتبط به گوش مانند اتوپلاستی باعث بروز عفونت و التهاب گوش خارجی می‌شود.
علائم عفونت گوش خارجی :
- ترشح کم و چرکی از گوش.
- احساس مسدود بودن گوش.
- خارش گوش.
- کاهش شنوایی.
- تب و سرگیجه.
- بزرگ شدن غدد لنفاوی در ناحیه گلو و اطراف گوش.
- احساس درد خفیف.
بروز عفونت در گوش میانی :
عفونت در گوش میانی بر اثر عوامل باکتریایی یا ویروسی ایجاد می‌شود و ممکن است یک یا هردو گوش را درگیر کند. این عارضه که اغلب همراه با درد زیاد است، بیشتر در کودکان رخ می‌دهد و شایع‌ترین دلیل کاهش شنوایی کودکان در هنگام سرماخوردگی می‌باشد.
با شروع زمستان و سرد شدن هوا، آمار سرما خوردگی افزایش می‌یابد و با فرا رسیدن بهار، حسیاسیت‌های فصلی شیوع پیدا می‌کند. هر دو موارد، دلیلی برای عفونت و تجمع مایع در فضای گوش میانی هستند. هرچه میزان مایع در گوش میانی افزایش یابد، فشار وارد شده بر پرده گوش زیادتر می‌شود و آن را در معرض خطر پارگی قرار می‌دهد.
دلیل اصلی آن، ایجاد اختلال در عملکرد شیپور استاش می‌باشد. شیپور استاش مجرایی است که باعث متصل شدن حلق و گوش میانی می‌شود و وظیفه اصلی آن، متعادل کردن فشار هوای گوش میانی و هوای اطراف است.
به طور معمول، هنگامی که مایع در پشت پرده گوش جمع می‌شود، کانال و مجرای شیپور استاش ورم می‌کند و نتیجه آن، عفونت گوش می‌شود. گاهی اوقات، عفونت با یک آنفولانزا یا سرماخوردگی ساده آغاز می‌شود و آنقدر گسترش می‌یابد که هردو گوش را درگیر می‌کند.
علائم عفونت گوش میانی :
نشانه عفونت در گوش میانی در بزرگسالان خفیف‌تر از کودکان است. اکثر بزرگسالان تنها عواملی مانند افزایش فشار گوش، درد، کاهش شنوایی و تجمع مایع در گوش را تجربه می‌کنند. اما علائم این عارضه در کودکان وسیع‌تر است. مواردی زیر، نشانه‌های دیگری از این عارضه هستند :
- افزایش فشار بر روی پرده گوش.
- احساس درد گوش به خصوص هنگام خوابیدن.
- کاهش شنوایی.
- کاهش اشتها.
- سردرد و سرگیجه.
عفونت گوش کودکان :
همانطور که در بالا ذکر شد، این عفونت در نوزادان و کودکان شایع‌تر است. در اکثر مواقع، به سرعت درمان می‌شود.
به طور کلی، در اثر تجمع مایع در پشت پرده گوش کودکان، عفونت اتفاق میفتد و با گذر زمان، این بیماری بهبود می‌یابد.
گریه بیش از حد و بی‌قرار کودکان می‌تواند نشان دهنده عفونت گوش باشد. 75 درصد از کودکان، قبل از رسیدن به 3 سالگی، حداقل یکبار در طول عمر خود مبتلا به این عارضه شده‌اند.
بنابر تحقیقات انجام شده در موسسه ملی بهداشت، پرده گوش 5 الی 10 درصد از کودکان مبتلا به عفونت دچار پارگی و آسیب دیدگی شدید شده است.
این عفونت در کودکان و نوزادان بسیار دردناک است. به همین خاطر، کودک با کشیدن یا مالیدن گوش همراه با گریه تلاش می‌کند به والدین خود بفهماند که احساس گوش درد دارد. از دیگر علائم آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- نخوابیدن
- بد خلقی در کودکان.
- اختلال در هنگام بلع غذا.
- تب.
- خروج ترشحات کم حجم از گوش.
- مشکلات شنوایی.
عفونت گوش بزرگسالان
در مواجهه با انواع عفونتهای گوش، ممکن است برخی افراد تصور کنند که این بیماری در کودکان شایع است و بزرگسالان نیازی به نگرانی در این مورد ندارند. درست است که عفونتهای گوش در بین کودکان بیشتر اتفاق می افتد اما به این معنا نیست که بزرگسالان از عفونت یا اوتیت گوش در امان هستند. این نوع بیماری عفونی ممکن است برای هر فردی در هر سنی رخ دهد تنها تفاوت بیماری های عفونی گوش در میان بزرگسالان با عفونت های گوش در میان کودکان شدت و مدت زمان بهبود این نوع عفونت‌ها می باشد.
عفونت یا اوتیت گوش کودکان معمولا وخیم نیست و طی مدت زمان کوتاهی به سرعت درمان می‌شود اما عفونت یا اوتیت گوش بزرگسالان ممکن است نشانه‌ای از یک بیماری جدی تر باشد، به طور مثال، عفونت گوش میانی در بزرگسالان و سرگیجه ممکن است نشانه‌ای از آسیب دیدگی مغزی باشد در نتیجه بیماران باید فورا تحت درمان قرار گیرند. بنابراین بهتر است راجع به علائم این بیماری اطلاعات خود را بروز کنید تا در هنگام مواجهه با آن ها جهت درمان عفونت گوش میانی در بزرگسالان فورا به پزشک رجوع کنید.
از علائم عفونت یا اوتیت گوش بزرگسالان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سرگیجه
- حالت تهوع
- استفراغ
- کم شنوایی
- اختلال تعادلی
- خارج شدن ترشحات از گوش
- کشیدن گوش توسط بیمار
- درد گوش
- حساس شدن گوش
- قرمزی
- ورم و التهاب
در صورت مواجهه با چند مورد از علائم ذکر شده به صورت همزمان، به پزشک مراجعه کنید.
پیشگیری از عفونت گوش در بزرگسالان :
رعایت نکات زیر باعث پیشگیری از عفونت در بزرگسالان می‌شود:
- هرچند وقت یکبار گوش‌هایتان را تمیز کنید.
- بعد از شنا کردن یا استحمام، گوش‌هایتان را با دقت خشک نمایید.
- تا حد امکان استفاده از دخانیات را محدود کنید و در معرض دود دخانیات قرار نگیرید.
- سیستم ایمنی بدن‌تان را قوی کنید تا از آنفولانزا و سرماخوردگی در امان باشید.
روش‌های تشخیص عفونت گوش:
زمانی که به پزشک مراجعه می‌کنید، پزشک در مورد نشانه‌های بیماری شما سوالاتی می‌پرسد. سپس، با استفاده از دستگاه اوتوسکوپ «Otoscope» مجرای خارجی و پرده گوش را معاینه می‌کند تا از بروز این عارضه مطمئن شود و درمان مناسب را آغاز کند.
اوتوسکوپ دستگاهی مجهز به نور و بزرگ‌نمایی است که بررسی سلامت گوش بیمار را برای پزشک آسان می‌کند.
دستگاه دیگری که برای تشخیص آن مورد استفاده قرار می‌گیرد، گوش‌بین بادی است که با تغییر فشار هوا در مجرای گوش بیرونی و بررسی حرکت آن به تجمع مایع در گوش میانی و پشت پرده گوش یا وجود عفونت در آن پی می‌برد.
یکی دیگر از روش‌های تشخیص عفونت ، نوعی معاینه و چکاپ به نام پزشکی تست تمپانومتری «Tympanometry » است که از آن برای بررسی وضعیت و میزان حرکت پرده گوش استفاده می‌شود.
انجام تست تمپانومتری به پزشک کمک می‌کند تا راحت‌تر مشکلات مربوط به گوش میانی را تشخیص دهد.
عوارض درمان نکردن عفونت گوش :
عفونت گوش به صورت دوره‌ای یا شدید می‌تواند باعث آسیب دیدن پرده گوش شود و فرد را درگیر مشکلات شنوایی کند. پس نباید نسبت به نشانه‌های آن بی‌توجهی کنید؛ زیرا، در صورتی که درمان را به موقع آغاز نکنید، احتمال دارد که تغییراتی دائمی در شنوایی و استخوان‌های گوش داخلی می‌شود و عوارض زیر را به دنبال داشته باشد:
- سفت شدن بافت گوش میانی.
- فلج شدن بخشی از صورت.
- بروز التهاب در اطراف مغز.
- خروج ترشحات آب مانند از گوش.
- کاهش تعادل و سرگیجه.
- کلستئاتوم گوش
درمان عفونت گوش با آنتی بیوتیک :
زمانی که این عارضه خفیف است، به تدریج درمان می‌شود. به همین خاطر، پزشک داروی خاصی برای آن تجویز نمی‌کند. همچنین، درمان خاصی برای عفونتهای ویروسی وجود ندارد. تنها کافی است مدتی صبر کنید تا درمان شود؛ زیرا، آنتی بیوتیک‌ها تاثیر چندانی بر عفونتهای ویروسی ندارند. بنابراین، از آغاز خود درمانی، قبل از مراجه به پزشک متخصص، اکیدا خودداری فرمایید.
در صورتی که عوامل باکتریایی باعث این عارضه شده باشد، پزشک از آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان استفاده می‌کند. برخی از آنتی بیوتیک‌ها قطره‌ای و برخی دیگر خوراکی هستند.
زمانی که عفونت همراه با درد است، پزشک با تجویز مسکن، درد و علائم بیماری را کاهش می‌دهد.
برای درمان عفونت‌هایی که با آنتی بیوتیک درمان نشده‌اند، از داروهای آنتی هیستامین و اسپری بینی استفاده می‌شود. همچنین، برای عفونت‌هایی که به طور دائم ایجاد می‌شود یا بعد از مدتی مجددا برمی‌گردد، یک لوله تهویه کوچک به مدت 8 الی 18 ماه در پرده گوش کار گذاشته می‌شود تا فشار گوش به حداقل برسد؛ مایع گوش از گوش میانی خارج شود و درد بیمار کاهش یابد. بعد از گذشت چند ماه، لوله به طور طبیعی از گوش خارج می‌شود و نیاز به جراحی برای خارج کردن آن نیست.
نتیجه‌گیری:
درمان به موقع و صحیح بیماری، تمام علائم بیماری را از بین خواهد برد و مانع از ماندگاری آثار بیماری می‌شود. برای مثال، بی‌توجهی به عفونتهای مربوط به سیستم تنفسی و گلودردهای عفونی باعث ایجاد عارضه‌ای مانند عفونت گوش می‌شود.
در صورت گسترش عفونت در گوش میانی، فرد درگیر علائمی چون احساس درد شدید گوش در یک طرف یا دو طرف، کاهش شنوایی و تب می‌شود. اگر آن را به حال خود بگذارید، ممکن است که پرده‌ی گوش آسیب ببیند یا پاره شود و شنوایی‌تان را برای همیشه از دست دهید.
زمانی که این عارضه حاد باشد، احتمال دارد که منجر به عفونت سایر قسمت‌های بدن مانند مغز شود. مننژیت و آبسه مغزی از عوارض نادیده گرفتن آن می‌باشد.
بزرگی لوزه سوم در کودکان از دیگر دلایل بروز این عارضه می‌باشد که بیشتر در کودکان رخ می‌دهد. درکودکان، لوزه سوم و گوش در نزدیکی یکدیگر هستند. به همین خاطر، عفونتهای لوزه می‌تواند به گوش سرایت کند.
نکته قابل توجه این است که کودکانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند نسبت به کودکانی که شیر خشک می‌خورند، کمتر به آن مبتلا می‌شوند.
و در آخر، اگر به سلامت خود و کودکان‌تان اهمیت می‌‌دهید، در معرض دود سیگار قرار نگیرید؛ زیرا، دود سیگار یک از رایج‌ترین دلایلی است که موجب بروز عفونت در بزرگسالان و کودکان متعلق به خانواده‌های سیگاری می‌شود.
در نتیجه، نسبت به علائم بیماری بی‌توجه نباشید. بیشتر عفونتهای ساده‌‌ی گوش میانی با بی‌دقتی و نادیده گرفتن تبدیل به عفونت مزمن و حاد شده‌اند که در صورت گسترش یافتن آنها، آسیب‌های جبران‌ناپذیری به وجود آمده‌اند.
سوالات متداول
خیر! در حالت عادی، قابل انتقال از فردی به فرد دیگر نیست. اما، زمانی که ناشی از آنفولانزا و سرماخوردگی باشد، می‌توان آن را یک بیماری مسری دانست.
عوامل زیادی مانند آلرژی، تورم ، سرماخوردگی، آنفولانزا، عفونت سینوس، تغییرات هوا و… باعث عفونت یا التهاب گوش می‌شود.
نشانه‌هایی مانند خروج مایع از گوش، احساس درد، سردرد شدید، احساس سوزش، تب یا کاهش شنوایی می‌شود.
بعد از مشاهده علائم بیماری و عارضه‌ی مرتبط به گوش، باید به پزشک مراجعه کنید تا نشانه‌های بیماری را بررسی نماید و براساس نوع بیماری و عفونت، درمان با آنتی بیوتیک، مسکن یا قطره مخصوص گوش را آغاز کند.
