لب شکری چیست ؟ مراقبت‌های دوران بارداری تاثیری در بروز این نقص دارد ؟ در ادامه مطالب قصد داریم تا در رابطه با شکاف کام در نوزادان صبحت کنیم. ممکن است شما هم کودکانی را دیده باشید که آثاری مانند بخیه بر روی لب آن‌ها وجود دارد. شکاف لب و کام یک نقص مادرزادی است که باعث نگران والدین می‌شود.
همانطور که می‌دانید، دوران بارداری تاثیر زیادی در سالم به دنیا آمدن نوزادان دارد. در حالت طبیعی، سه ماه اول بارداری یک دوران بحرانی و حساس به حساب می‌آید. در این دوران تغییرات و تحولاتی حساس در شکل گیری جنین اتفاق میفتد که یکی از آن‌ها شکل گیری بافت دهان و صورت است. حدود هفته پنجم تا ششم بارداری، دو طرف لب بالایی نوزاد تشکیل می‌شود. در صورتی که دو طرف لب به خوبی جوش نخورد، شکاف لب فوقانی اتفاق میفتد. همچنین پوست لب بالایی دارای یک جدایی خواهد بود که نتیجه آن ایجاد یک سوراخ کوچک و حفره در لب بالا است.
در هفته هشتم و نهم بارداری، سقف دهان شکل می‌گیرد. سقف دهان از دو قسمت کام سخت و کام نرم تشکیل شده است. زمانی که که رشد یک یا هر دو بخش ناقص باشد، نوزاد دچار شکاف کام می‌شود. شکاف کام یکی از شایع‌ترین نواقص مادرزادی است که می‌تواند به صورت یک طرفه یا دو طرفه رخ دهد. در ادامه مطالب به طور گسترده و جامع در رابطه با این نقص صحبت خواهیم کرد. پس تا آخر مطالب همراه ما باشید.
لب شکری یا cleft lip چیست؟
شکاف لب « Cleft lip » بازشدگی در لب بالا و شکاف کام « Cleft Palate » یک بیماری خاموش است که زیبایی، قدرت تکلم، شنوایی و تنفس را تحت تاثیر قرار می‌دهد و گاهی تبدیل به یک معضل اجتماعی می‌شود و اعتماد به نفس کودک را تحت تاثیر قرار می‌دهد. البته عارضه ظاهری لب شکری را می‌توان با جراحی بهبود بخشید.
شکاف لب و کام می‌تواند یک طرفه باشد و یا در دو طرف لب رخ دهد و یا در وسط لب اتفاق بیفتد. میزان حفره و بریدگی لب در افراد مختلف، متفاوت است؛ گاهی کوچک و گاهی اوقات هم بزرگ است. به گونه‌ای که لب بالایی را به بینی وصل می‌کند.
علائم و نشانه‌های لب شکری چیست ؟
علائم cleft palate چیست ؟ در اغلب موارد، شکاف لب واضح‌تر و مشخص‌تر از شکاف کام است و منجر به مشکلاتی مانند خروج شیر از بینی نوزاد می‌شود. متاسفانه Cleft lip and cleft palate یک بیماری ظاهری نیست و باعث مشکلات ذکر شده در زیر می‌شود:
- کودکان مبتلا به Cleft lip and cleft palate با مشکلات مربوط به دندان مواجه هستند. برای مثال، یا دندان ندارند و یا دندان اضافه دارند.
- بیماری Cleft lip and cleft palate می‌تواند باعث بروز عفونت مکرر گوش میانی و بروز مشکلاتی در شیپور استاش شود که نتیجه آن کاهش شنوایی خواهد بود.
- در صورت شدید بودن نقص شکاف لب و کام احتمال دارد کودک دچار مشکلات گفتاری شود. احتمال بروز این عارضه در کودکانی که شکاف کام دارند بیشتر از کودکانی است که مبتلا به شکاف لب هستند.
- از دیگر نشانه‌های لب شکری می‌توان به مشکل و اختلال در بلع و احتمال بیرون آمدن مایعات و غذا از بینی اشاره کرد.
براساس آمار و گزارشات منتشر شده احتمال بروز شکاف لب در پسران بیشتر از دختران است. در صورتی که حدود دو سوم بیماران مبتلا به شکاف کام، دختران هستند.
علت لب شکری چیست ؟
سوالی که پیش می‌آید این است علت لب شکری چیست ؟ تا کنون علت اصلی بروز بیماری شکاف لب و کام مشخص نشده است. اما اکثر پزشکان بر این باورند که ژنتیک و یا عوامل محیطی علت بروز این بیماری هستند. برای مثال، نبود یک ژن از سمت والدین باعث بروز این بیماری در نوزادان می‌شود.
از دیگر عواملی که شانس ابتلا به این بیماری را درکودکان افزایش می‌دهد، موارد زیر است :
1) نوزادان مادران سیگاری که در دوران بارداری سیگار می‌کشند بیشتر در معرض نقص لب شکری قرار دارند.
2) کودکان خانم‌های مبتلا به دیابت در مقایسه با خانم‌هایی که دیابت ندارند بیشتر در معرض بروز شکاف لب هستند.
3) مصرف برخی از داروهای خاص در سه ماهه اول بارداری باعث می‌شود که نوزادان در معرض Cleft lip and cleft palate قرار بگیرند.
4) اگر در فکر بارداری هستید، با یک متخصص صحبت کنید. کمبود برخی ویتامین‌ها باعث بیمار به دنیا آمدن نوزاد می‌شود.
5) از دیگر مواردی که باعث ایجاد اختلال در شکل گیری بافت‌های نوزاد می‌شود، می‌توان به مصرف نوشیدنی‌های الکلی و مواد مخدر اشاره کرد.
انتخاب جراح باتجربه در میزان رضایت بخشی از نتیجه بسیار مهم است. ما در مقاله ” بهترین جراح پلاستیک تهران ” به شما در این انتخاب کمک می‌کنیم.
چگونه لب شکری را تشخیص دهیم؟
امکان تشخیص بیماری Cleft lip and cleft palate در نوزادان و زمانی که در رحم مادر قرار دارند، امکان پذیر است. در این دوران، پزشک زنان و زایمان با استفاده از دستگاه سونوگرافی به بیماری کودک پی می‌برد. در حقیقت سونوگرافی نوعی تصویر برداری است که در آن، پزشک با استفاده از موج‌های صوتی با فرکانس بالا از برخی بیماری‌های جنین در رحم مادر آگاه می‌شود. از طرف دیگر، ممکن است از مایع آمنیوتیکی که جنین را احاطه کرده است برای تشخیص سایر ناهنجاری‌ها مانند سندروم داون استفاده کند.
در صورتی که نقص لب شکری در دوران جنینی تشخیص داده نشود، پزشک در اولین معاینه بر روی نوزادان بعد از تولد، شکاف لب و کام را تشخیص خواهد داد.
انواع شکاف لب و کام یا مدل لب شکری را می‌توان به دسته‌های زیر تقسیم کرد :
1) هم کام وهم لب دچار شکاف می‌شود. بیش از نیمی از شکاف‌ها از این مدل هستند
2) یک سوم شکاف‌ها شامل شکاف کام می‌شود و بیشتر در دخترها دیده می‌شود.
3) حدود یک پنجم بیماران مبتلا به شکاف لب هستند.
نحوه درمان لب شکری :
شیوه و روش درمان لب شکری به میزان درگیری و حفره کام نوزاد بستگی دارد. به طور کلی، درمان لب شکری شامل چندین عمل جراحی برای بهبود حفره و بریدگی موجود در لب و کام می‌شود.
قبل از جراحی، پزشک به همراه یک تیم متخصص برای کاهش استرس و مشکلات کودک شما، از برخی تجهیزات به خصوص مانند اسپیلت دندانی و یا نوار چسب‌های طبی استفاده می‌کند.
یکی از رایج‌ترین سوالات والدین این است که ” چه سنی برای عمل شکاف کام نرم در نوزادان مناسب‌تر خواهد بود ؟” بهترین سن برای جراحی، 6 ماهگی است. البته تعیین این زمان در نوزادان مختلف متفاوت بوده و بستگی به عوامل متعددی مانند میزان شکاف لب و کام و وضعیت سلامت عمومی نوزاد دارد. اما در حال طبیعی، اکثر پزشکان اولین سال بعد از تولد کودک را بهترین سن برای انجام جراحی ترمیمی می‌دانند. سپس، در سال‌های بعد، جراحی بازسازی و ترمیمی مجددا صورت خواهد گرفت.
همچنین، در صورتی که کودک شما به علت لب شکری بودن دچار اختلال در تکلم شده باشد، لازم است چندین جلسه گفتار درمانی را در سن خاصی بگذراند. برای تکمیل روند درمانی می‌توان از یک ارتودنتیست، یک پزشک جراح دهان و یک جراح پلاستیک نیز کمک گرفت.
نکته‌ای که وجود دارد این است که سن نوزاد حساس وکم است و برای موفقیت آمیز بودن جراحی لازم است یک تیم متخصص و یک جراح با تجربه در اتاق عمل حضور داشته باشند.
سندروم‌های مرتبط با لب شکری:
برخی مواقع نقص لب شکری همراه با سندروم‌های زیر رخ می‌دهد:
1) سندروم ولو کاردیو فاشیال :
این سندروم یک بیماری ژنتیکی است که بر تکلم، شنوایی و یادگیری کودک تاثیر می‌گذارد
ویژگی‌های ظاهری ولو کاردیو فاشیال :
- صدای خشن؛
- گرفتگی صدا؛
- بینی با فرم حباب؛
- کشیده بودن صورت؛
- قد کوتاه؛
- کوچک بودن دندان‌ها؛
- عریض بودن پایه بینی؛
- مشکلات یادگیری؛
- نازک بودن لب بالایی؛
- عقب ماندگی ذهنی خفیف؛
- نامتقارن بودن صورت.
2) سندروم استیکلر :
یکی دیگر از سندروم‌های رایج که ممکن است همزمان با لب شکری و شکاف کام در کودکان مشاهده شود، سندروم ارثی استیکلر است. مبتلایان به این سندروم دارای خصوصیات زیر هستند :
- آب مروارید چشم؛
- آرتریت؛
- نزدیک بینی؛
- ایجاد اختلال در ظاهر چشم‌ها؛
- ایجاد اختلال و مشکل در کمر و ستون مهره‌ها؛
- انعطاف پذیری بالا مفاصل.
3) سندروم فایفر:
سندروم فایفر یک سندروم ژنتیکی است که در اثر جهش ژن در کودکان رخ می‌دهد. شدت ناهنجاری به وجود آمده به ژن جهش یافته بستگی دارد.
ویژگی‌های ظاهری سندروم فایفر :
- شنوایی کم
- شکاف کام
- نزدیک بینی
- عقب ماندگی خفیف تا شدید
- کوچک شدن صورت کودک
- انگشت بسیار پهن
- انگشت‌های بهم چسبیده
- مشکلات تنفسی و درگیری راه‌های هوایی
عمل لب شکری در بزرگسالان :
در مطالب فوق در رابطه با عمل شکاف کام نرم در نوزادان صحبت کردیم. سوالی که وجود دارد این است که درمان لب شکری در بزرگسالان امکان پذیر است ؟
امروزه جراحی‌های گسترده‌ای برای درمان شکاف لب و بهبود ظاهر فرد صورت می‌گیرد و تا حد قابل قبولی نقص Cleft lip and cleft palate درمان می‌شود. اما متاسفانه جای جراحی و عمل لب شکری بر روی صورت بیمار باقی می‌ماند و باعث ایجاد تفاوت در ظاهر این دسته از افراد با سایرین می‌شود.
گاهی أوقات بیماران این تغییرات را می‌پذیرند و به زخم آن بر روی صورت عادت می‌کنند. با این وجود، افرادی وجود دارند که بیش از حد به زخم صورت کسانی که جراحی کرده‌اند نگاه می‌کنند و یا در رابطه با آن سوال می‌پرسند. این امر باعث می‌شود تا بیماران اعتماد به نفس خود را از دست دهند و از نظر اجتماعی خود را محدود کنند.
خوشبختانه جراحی‌های متعدد کمک می‌کند تا مشکلات ظاهری فرد به طور کامل درمان شود و بتوانند در موقعیت‌های مختلف و مکالمه‌های اجتماعی با دیگران به خوبی عمل کنند و حس خوبی نسبت به ظاهر خود داشته باشند.
چگونه از بروز شکاف کام و شکاف لب پیشگیری کنیم ؟
متولد شدن نوزادی با نقص Cleft lip and cleft palate باعث نگرانی والدین می‌شود. از طرف دیگر می‌ترسند که فرزند بعدی آن‌ها نیز با همین بیماری متولد شود. خوشبختانه با رعایت موارد زیر می‌توان تا حدی از بروز این عارضه در نوزادان پیشگیری کرد:
1) پرهیز از مصرف نوشیدنی‌های الکلی و اجتناب از استعمال دخانیات:
مصرف نوشیدنی‌های الکلی، مواد مخدر و استعمال دخانیات در دوران بارداری، احتمال بروز شکاف کام و لب را در نوزادان افزایش می‌دهد.
2) مصرف داروهای تقویتی زیر نظر پزشک :
قبل از بارداری به پزشک مراجعه کنید و از او بخواهید تا با تجویز داروهای تقویتی از بروز مشکل و یا اختلال در رشد بافت‌های جنین پیشگیری کند.
3) مشاوره ژنتیک قبل از بارداری :
اگر در خانواده شما سابقه لب شکری وجود دارد، قبل از بارداری با یک مشاور ژنتیک، مشورت کنید . احتمال به دنیا آمدن یک نوزاد با شکاف لب و کام را بررسی کنید.
کلام آخر:
در حالت طبیعی، اگر شکاف لب و کام به موقع و در روزهای اولیه تشخیص داده شود، مشکلات جدی و خطرناکی ایجاد نخواهد شد. جهت تشخیص و درمان این عارضه، لازم است با بهترین متخصصین مشورت کنید. متخصصین راهکارهایی کارآمد و کم خطر برای مقابله و درمان لب شکری به شما ارائه می‌کنند. از آن جهت که این جراحی یک عمل حساس به حساب می‌آید و نتیجه نهایی آن تاثیر مستقیمی بر زیبایی چهره دارد، بهتر است در انتخاب جراح دقت کنید.
توصیه ما این است که جراحی را نزد بهترین جراح پلاستیک و زیبایی تهران ، دکتر احمد علی رجب پور انجام دهید. دکتر رجب پور با 10 سال سابقه درخشان و استفاده از متد روز دنیا، سلامتی و زیبایی کودکتان را اولویت قرار می‌دهد.
سلام و وقت بخیر.
سوالی داشتم از خدمتتون
من مادرزادی لب شکری بودم، فقط شکاف لب بالا رو داشتم و بینی مشکلی نداشته. عمل جراحی انجام شده و شکاف رو بستن ولی عمل زیبایی بعدیش رو مراجعه نکردن و من سوالم اینه الان میتونم این عمل ترمیمی رو انجام بدم بدای زیبایی؟ شما انجام میدین؟ حدود هزینه چنین عملی چقدر میشه؟ سن ۲۷ سال هست. خیلی ممنون از شما.
سلام و سپاس از همراهی شما دوست عزیز
به طبع اگر همان موقع که بهتون گفته شده بود اگر مراجعه می‌کردید نتیجه بهتری می‌گرفتید، الان هم می‌تونید برای جرجاحی زیبایی اقدام کنید منتها من انجام نمی‌دم. خبره مواردی مثل شما بیمارستان فاطمه زهرا در یوسف آباد تهران است که همه فوق تخصص‌های جراحی ترمیمی هستند و برای این مدل مشکلات خبره تر هستند.