پاروسمی چیست و چگونه درمان می‌شود ؟

پاروسمی یک نوع اختلال حس بویایی می‌باشد که به بویایی پریشی نیز معروف است. افرادی که مبتلا به این عارضه هستند، در درک همه بوهای اطراف خود ناتوان هستند و به بیانی، آن‌ها نمی‌توانند تمامی بوهای اطراف خود را به درستی تشخیص دهند.

مطمئناً با شنیدن خصوصیات پاروسمی ، یاد ویروس کرونا افتادید. درست است! این بیماری نیز در ابتدا با از دست دادن حس بویایی همراه است. ولی باید بدانید که بیماران مبتلا به کرونا پس از آن که بهبود پیدا کنند، در بیشتر موارد حس بویایی خود را بازمی یابند و در برخی موارد نیز گزارش شده است که این افراد، مبتلا به پاروسمی شده‌اند.

از آن جایی که تعداد افرادی که پس از کرونا به پاروسمی مبتلا شده‌اند نیز کم نیست، تصمیم گرفتیم مقاله امروز بلاگ دکتر رجب پور را به این موضوع تخصیص دهیم و درباره بویایی پریشی ، راه‌های تشخیص آن و راه‌های درمان پاروسمی ، اطلاعات مفید و کاربردی را در اختیار شما عزیزان قرار دهیم.

پاروسمی چیست؟

همان طور که قبل‌تر نیز شرح دادیم، پاروسمی یک نوع عارضه بویایی یا همان بویایی پریشی می‌باشد که در آن، افرادی که مبتلا هستند بوهای مختلف در اطراف خود را نمی‌توانند حس کنند و یا شدت بویی که حس می‌کنند، بسیار کم است و یا در مواردی، بوهای مختلف برای آن‌ها بسیار قوی و ناخوشایند می‌شود. برای مثال، ممکن است بوی ملایم یک غذا که تا دیروز آن را دوست داشته‌اند، تبدیل به بویی بسیار قوی و آزار دهنده برای آن‌ها شود.

شدت پاروسمی در افراد مختلف فرق دارد. به طور کلی در شدیدترین حالت، بوهای قوی و ناخوشایند باعث حس بیماری و تهوع می‌شوند.

نشانه‌های ابتلای فرد به پاروسمی

در بیشتر موارد، افرادی که به پاراسومی مبتلا می‌شوند، پس از گذشتن از یک دوره بیماری عفونی، علائم پاروسمی را نشان می‌دهند. شدت این علائم در افراد مختلف نیز تفاوت دارد.

از رایج‌ترین علائم ابتلا به پاروسمی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• اصلی‌ترین علامت احساس مداوم بوی تعفن است که بیشتر با وجود غذا حس می‌شود؛
• فرد مبتلا بر اثر آسیب به اعصاب بویایی، بعضی بوها را تشخیص نمی‌دهد یا متوجه نمی‌شود؛
• بوهایی که در گذشته خوشایند بودند غبر قابل تحمل می‌شوند؛
• اگر فرد مبتلا سعی کند غذایی را بخورد که بوی ناخوشایندی برایش دارد، دچار تهوع یا استفراغ می‌شود.

یکی از عوارض عمل بینی می‌تواند پاروسمی یا کاهش حس بویایی باشد. بنابراین در مقاله ” حس بویایی بعد از عمل بینی ” به صورت کامل این عارضه را مورد بررسی قرار داده ایم.

علت بروز پاروسمی در افراد چیست؟

در طول بینی ما، اعصاب و نورون‌های مخصوص بویایی قرار دارند که با دریافت اطلاعات شیمیایی بوهای مختلف از محیط، آن‌ها را به پیام‌های عصبی مخصوص بویایی تبدیل کرده و به مغز می‌فرستند تا در آن جا، این اطلاعات پروسس شود و مغز بتواند این اطلاعات شیمیایی را تفسیر کند و تبدیل به بوهایی که ما استشمام می‌کنیم، کند. در صورتی که هر گونه آسیبی به این اعصاب و نورون‌های بویایی که در طول بینی گسترده شده‌اند برسد، پیام‌های بویایی‌اشتباهی به مغز ارسال می‌شود و در نهایت، ما در حس بویایی خود دچار مشکل می‌شویم.

پاروسمی معمولاً در نتیجه یک بیماری عفونی یا عارضه‌ای که به اعصاب بویایی بینی آسیب رسانده است، ایجاد می‌شود.

همچنین پایانه‌های بویایی که زیر مغز قرار دارند، وظیفه انتقال پیام‌های عصبی بویایی دریافت شده توسط نورون‌های جلویی را به مغز ارسال می‌کنند و در تعیین این که یک بو جالب، یک بو خوشمزه، یک بو نامطبوع و یا بویی خاطره آمیز باشد، نقش دارند. در صورتی که به این پایانه‌ها نیز آسیب وارد شود، در انتقال پیام عصبی بویایی نیز مشکل ایجاد می‌شود که در نتیجه این مشکل، بویایی پریشی و یا پاراسمی برای ما رخ می‌دهد.

در ادامه، برخی از مواردی که می‌توانند به اعصاب بویایی آسیب برسانند را با هم بررسی می‌کنیم:

֎ عفونت ویروسی یا باکتریایی

یکی از مهم‌ترین دلایل بروز پاراسومی، عفونت‌های ویروسی و یا باکتریایی است که ایجاد کننده بیماری‌هایی همچون سرماخوردگی هستند. عفونت‌های سیستم تنفس فوقانی می‌تواند به این نورون‌های دریافت کننده اطلاعات شیمیایی بوها، آسیب وارد کنند و روند دریافت و انتقال پیام‌های عصبی بویایی را دچار مشکل کنند.

البته باید بدانید که این عارضه بیشتر در بین سالمندان رایج است و بیش از 40 درصد از افرادی که به بویایی پریشی مبتلا شده‌اند، به هنگام شروع نشانه‌های پاروسمی به یک بیماری عفونی مربوط به دستگاه تنفسی مبتلا بوده‌اند.

֎ عوارض درمان‌های سرطان

پرتو درمانی و شیمی درمانی که برای درمان سرطان مورد استفاده قرار می‌گیرند، در برخی موارد سبب می‌شوند که فرد احساس کند حس چشایی و بویایی‌اش به هنگام درمان، تغییر پیدا کرده است. این عارضه در بسیاری از موارد نیز می‌تواند به کاهش وزن آن‌ها به دلیل کم‌تر شدن حس چشایی و عدم تمایل به خوردن غذا شود؛ بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که یکی از عوارضی که سبب بروز پاروسمی در افراد مختلف می‌شود، عوارض ناشی از درمان‌های رایج بیماری سرطان است.

֎ آسیب مغزی

آسیب به مغز با آسیب به نورون‌های دریافت کننده پیام‌های عصبی بویایی ارسال شده از طرف نورون‌های بویایی در بینی، رابطه مستقیم دارد. به بیان دیگر، در مغز نورون‌هایی وجود دارند که مسئول پردازش اطلاعات عصبی بویایی هستند که از سوی سلول‌های نورون بویایی مستقر در بینی به مغز ارسال شده‌اند و در صورتی که به این نورون‌های پردازنده آسیبی برسد، پیام‌های عصبی بویایی به درستی نمی‌توانند تفسیر شوند و در نهایت ما نمی‌توانیم بوهای اطراف خود را آن طور که باید، تشخیص دهیم.

علائم پارسمی در بسیاری از افرادی که دچار آسیب مغزی شده‌اند، رایج است. این آسیب در برخی موارد نیز بر اساس تشنج می‌تواند ایجاد شود.

֎ استعمال دخانیات و آسیب‌های شیمیایی

مواجه شدن با آلودگی‌های شدید شیمیایی، مثل آلودگی شدید هوا، در بسیاری از مواقع، علت بروز علائم پاروسمی هستند. همچنین افرادی که سیگار می‌کشند، به دلیل آسیبی که مواد سمی موجود در سیگار به اعصاب بویایی این افراد وارد می‌کند می‌توانند دچار این بیماری بویایی شوند.

֎ بیماری‌های عصبی

یکی از اولین علائم بیماری آلزایمر و پارکینسون، ازدست‌دادن حس بویایی است. همچنین بیماری زوال عقلی با اجسام لویی و بیماری هانتینگتون نیز می‌توانند در حس بویایی اختلال ایجاد کنند.

֎ وجود تومور

وجود تومور در لوب فرونتال مغز و بر روی اعصاب بویایی و یا در سینوس‌ها، می‌تواند سبب تأثیر بر حس بویایی شود. البته این نکته را نیز باید بدانید که تومورها به‌ندرت دلیل ابتلا به پاروسمی هستند. بیشتر مواقع، افراد مبتلا به تومور دچار فانتوسمی می‌شوند، یعنی فرد بویی را حس می‌کند که وجود ندارد، زیرا تومور اعصاب بویایی او را تحریک می‌کند.

֎ عفونت بر اثر کرونا

همان طور که مطمئناً خودتان می‌دانید، عفونت ویروس کرونا همراه با از دست دادن حس بویایی است ولی باید بدانید که بسیاری از افراد، پس از کرونا مبتلا به پاروسمی می‌شوند. ویروس کرونا می‌تواند سبب تغیر در سیستم بویایی افراد شود و این مورد جزو مواردی است که در افرادی که به بیماری کرونا مبتلا شده و پس از آن بهبود پیدا کرده‌اند، به وفور گزارش شده است.

در یکی از تحقیقات اخیر، ۲ بزرگ‌سال مبتلا به عفونت کووید ۱۹ که بهبود یافته بودند دچار تغییر حس بویایی شدند. مورد اول مردی ۲۸ ساله بود که پس از بهبودی، بوی پلاستیک سوخته حس می‌کرد و این عارضه ۸۷ روز پس از بیماری رخ داد. مورد دیگر زنی ۳۲ ساله بود که پس از ۷۲ روز بوی پیاز حس می‌کرد.

بر اساس این تحقیقات، مشخص شده است که پاراسومی که از کرونا ناشی می‌شود، یکی از عوارض بلند مدت بیماری کرونا می‌باشد که البته بسیار نادر است. این عارضه نشان می‌دهد که در حال بازگردانی حس بویایی خود هستید.

چگونه پاروسمی را تشخیص دهیم؟

عارضه پاروسمی را متخصص گوش و حلق و بینی می‌تواند تشخیص دهد. برای این کار، پزشک متخصص ممکن است مواد مختلفی را به دست شما بدهد و از شما بخواهد که بوی آن‌ها و شدت بو را توصیف کنید. یکی دیگر از آزمایشات رایج تشخیص پارسمی، استفاده از کتابچه مخصوصی است که با خراشیدن آن، بوهای مختلفی آزاد می‌شود و شما تحت نظر پزشک متخصص باید به این بوهای مختلف، واکنش نشان دهید.

به هنگام معاینه برای تشخیص پاروسمی ، ممکن است پزشک از شما سؤالاتی در زمینه موارد زیر بپرسد.

• سابقه خانوادگی سرطان و بیماری‌های عصبی
• سبک زندگی مانند سیگارکشیدن
• داروهای مصرفی فعلی
• عفونت‌های اخیر

در صورتی که پزشک متخصص، مشکوک به بیماری‌های عصبی یا سرطان باشد که سبب بروز پاروسمی در شما شده‌اند، آزمایشاتی که در زیر آمده است را ممکن است به شما توصیه کند:

• سی‌تی سینوس‌ها
• نمونه‌برداری از نواحی سینوسی
• ام‌آر‌آی

درمان پاروسمی

بسیاری از افراد برایشان این سؤال پیش می‌آید که آیا درمان پاروسمی قطعی است و 100 درصد این عارضه را رفع می‌کند؟ پاسخ به این سؤال، منفی است.

پاروسمی در برخی موارد، درمان نمی‌شود و در موارد دیگر، با استفاده از راه‌های درمان پاروسمی ، تنها می‌توان این وضعیت را برای بیمار، بهبود داد.

در صورتی که بویایی پریشی ناشی از عوامل محیطی همچون استعمال دخانیات، داروها، درمان سرطان و موارد مشابه باشد، ممکن است با حذف این عوامل خارجی، درمان پاروسمی نیز اتفاق بیفتد.

در برخی موارد دیگر نیز برای درمان پاروسمی ، جراحی لازم است. در این جراحی‌ها گرفتگی‌های بینی، مثلاً پولیپ یا تومورها باید برداشته شوند. دقت داشته باشید که برای جراحی حتما نزد ” بهترین جراح بینی در تهران ” رفته تا نتیجه بهتر و عوارض کمتری را تجربه نمائید.

در صورتی که ابتلا به پاروسمی سبب شود که فرد دچار بی میلی به غذا شود و به همین جهت، کاهش وزن شدید داشته باشد، لازم است تا از روش تمرین بویایی، درمان پاروسمی اتفاق بیفتد.

تمرین بویایی به این صورت است که بیمار باید روزانه، 4 نوع بوی مختلف را به مدت 15 ثانیه استشمام کند و این تمرین را به صورت روزانه دو بار، تا چند ماه ادامه دهد تا درمان پاروسمی برای او میسر شود.

نکاتی در زمینه درمان پاروسمی

باید توجه داشته باشید که پاروسمی، به طور کلی عارضه‌ای خطرناک و دائمی محسوب نمی‌شود. بیش از 60 درصد از انواع پاروسمی، پس از گذشت چند سال رفع می‌شوند و فرد می‌تواند بویایی کامل خود را بازیابد.

این بهبودی به این صورت است که اعصاب، خود را ترمیم می‌کنند و پس از مدت عملکرد آن‌ها دوباره مثل سابق می‌شود ولی برای بهبود اعصاب و ترمیم آن‌ها، باید صبر کرد.

این مدت زمانی که لازم است فرد صبر کند تا اعصاب بتوانند خود را ترمیم کنند، به علت بروز بویایی پریشی بستگی دارد. اگر پاروسمی ناشی از ویروس یا عفونت باشد، حس بویایی بدون نیاز به درمان به حالت اولیه برمی‌گردد. تمرین اعصاب بویایی می‌تواند به بهبودی شما کمک کند، اما باید توجه داشته باشید که این درمان بعد از چندین ماه به نتیجه می‌رسد. پس برای انجام آن باید صبر داشته باشید و به طور مستمر این تمرین را انجام دهید.

در خصوص پاروسمی بعد از کرونا نیز باید بدانید که تا کنون تشخیص داده نشده است که کرونا چه ارتباطی با پاروسمی دارد ولی باید بدانید که افرادی که پس از کرونا به پاروسمی ناشی می‌شوند، معمولاً پس از گذشت سه ماه به حالت عادی باز می‌گردند و بویایی پریشی آن‌ها از بین می‌رود. البته این نکته را نیز باید بدانید که در برخی موارد نیز ممکن است این پاروسمی ناشی از کرونا تا شش ماه به طول بیانجامد ولی خبر خوش این جا است که این عارضه، دائمی نیست.

جمع بندی

پاروسمی نوعی عارضه بویایی پریشی است که به دلایل مختلفی، می‌تواند بروز پیدا کند. در حقیقت می‌توان گفت که دلیل اصلی بروز پاروسمی، آسیب رسیدن به اعصاب و نورون‌های دریافت کننده اطلاعات شیمیایی بوهای مختلف، از محیط می‌باشد ولی دلایل دیگری نیز همچون آسیب به نورون‌های دریافت کننده پیام‌های عصبی بویایی در مغز وجود دارد.

درمان پاروسمی قطعی نیست ولی باید بدانید که این بیماری، در بسیاری از موارد خود به خود و پس از گذشتن مدت زمان زیاد، رفع می‌شود و نیازی به اقدام برای درمان پاراسومی در برخی موارد نیست.

یکی از مواردی که ممکن است بعد از بیماری کرونا برای افراد پیش بیاید، پاروسمی است که این نیز پس از گذشت چند ماه، برطرف می‌شود.

در این مقاله از مجموعه مقالات بلاگ دکتر رجب پور، به بررسی پاروسمی و درمان پاروسمی پرداختیم و نکات مهم را در این زمینه به شما عزیزان معرفی کردیم.

در صورتی که در این خصوص سؤالی در ذهن دارید، می توانید آن را در بخش نظرات زیر همین مقاله پست کنید تا در سریع‌ترین زمان ممکن بتوانیم به بهترین شکل شما عزیزان را راهنمایی کنیم. همچنین در صورتی که نکته‌ای وجود دارد که در این مقاله از ذکر آن غافل شده‌ایم، خوشحال می‌شویم تا آن را با ما و دیگران در بخش نظرات زیر همین مقاله به اشتراک بگذارید.

سوالات متداول