شستشوی گوش و هرآنچه باید درباره آن بدانید!

شستشوی گوش : گوش انسان‌ها مانند سایر نقاط بدن، دارای غده است و مدام در حال ترشح ماده‌ایی موم مانند است که دارای نقشی دفاعی برای بدن می‌باشد. این ماده مانع از ورود حشرات سمی و آلودگی به گوش داخلی و یا بدن می‌شود. از سوی دیگر، فضای مرطوب و تاریک گوش، مکانی مناسب برای رشد قارچ‌ها است. اما، موم گوش از رشد قارچ‌ها در گوش پیشگیری خواهد کرد.

متاسفانه، تجمع بیش از حد سرومن «cerumen» یا همان جرم گوش بر روی شنوایی تاثیر می‌‌گذارد و گاهی هم موجب سرگیجه یا احساس درد می‌شود. یکی از راهکارهای درمان شنوایی در چنین حالتی، شستشوی گوش می‌باشد. پزشکان حین فرآیند شستشو، سرومن اضافی گوش را برمی‌دارند.

امروز قصد داریم تا در این باره به طور کامل صحبت کنیم و شما را با فواید و مضرات این فرآیند آشنا سازیم.

تعریف جرم گوش

همانطور که می‌دانید ترشح موم در گوش امری طبیعی است و ترشح بیش از حد جرم گوش و یا کم ترشح شدن آن، مشکلاتی را در پی خواهد داشت. برای مثال، در صورت کاهش ترشح جرم گوش، احساس خارش یا خشکی در گوش خواهید کرد و در صورت تجمع بیش از حد ، شنوایی کم خواهد شد.

اکثر مواقع جرم‌ها رقیق هستند و به طور خودکار از گوش خارج می‌شوند. گاهی اوقات هم، غلظت آن‌ها زیاد است یا مجرای خارج شدن جرم‌ها، تنگ شده است و خروج آن‌ها با مشکل مواجه می‌شود. در نتیجه، جرم‌ها سفت شده و در گوش می‌مانند.

در برخی مواقع دچار گرفتگی گوش و سرگیجه می‌شویم. برای پیدا کردن علت این موضوع و اطلاعات بیشتر در این رابطه می‌توانید مقاله ” گرفتگی گوش و سرگیجه ” را مطالعه نمایید.

تجمع جرم گوش در افراد زیر دیده می‌شود :

• افرادی که گوش آن‌ها مستعد تولید بیش از حد جرم است.
• افرادی که مجرای گوش آن‌ها تنگ است و یا دارای انحنای بیش از حد در مجرای گوش‌شان هستند.
• افرادی که موهای زیادی در مجرای گوش‌شان دارند.
• افرادی که عادت به تمیز کردن گوش‌ها با گوش‌ پاک‌کن دارند و همیشه در حال دستکاری گوش هستند.
• افراد مبتلا به رشد بیش از حد استخوان مجاری گوش.
• بیماران مبتلا به بیماری پوستی یا خودایمنی.
• افراد مبتلا به بیماری‌هایی که موجب ترشح بیش از حد جرم گوش می‌شود.
• افرادی که اشیاء خارجی در گوش آن‌ها وجود دارد.

چه زمانی برای شستشوی گوش باید به پزشک مراجعه کنیم؟

احتمال دارد تا جرم درون گوش منجر به ایجاد اختلال در شنوایی شود. متاسفانه تا زمانی که مجرای گوش به طور کامل مسدود نشده است، فرد متوجه تجمع جرم نخواهد شد.

شاید برای شما هم اتفاق افتاده باشد که در زمان شنا کردن یا استحمام، احساس کنید که مقداری شنوایی‌تان کاهش یافته یا دچار گرفتگی گوش شده‌اید. دلیل این اتفاق ورود آب به مجرای داخلی گوش و حجیم شدن جرم گوش می‌باشد که نتیجه آن، مسدود شدن کانال شنوایی است.

بنابراین، لازم است که فورا به پزشک مراجعه فرمایید تا شستشوی گوش انجام شود. در صورت مراجعه به موقع، با یک جرم گیری ساده می‌توان مشکلات گوش را برطرف کرد.

در چنین مواقعی، پزشک با استفاده از یک وسیله مخصوص و دارای میکروسکوپ، مانند کورت «Curette» جرم گوش را خارج می‌کند. این فرآیند باید با ظرافت بالا انجام گیرد تا کوچک‌ترین آسیبی به پرده گوش وارد نشود.

علائم تجمع جرم در گوش چیست؟

• احساس سرگیجه.
• احساس درد در گوش.
• خارش و احساس زنگ‌زدگی گوش.
• احساس گرفتگی گوش.
• کاهش شنوایی.
• خروج بیش از حد ترشحات از گوش.

فرآیند شستشوی گوش

بعد از مراجعه به پزشک، ابتدا درون گوش‌تان مورد بررسی قرار می‌گیرد. سپس، یک دستگاه مخصوص به نام اتوسکوپ «otoscope» به درون گوش شما فرستاده می‌شود و میزان جرم اضافی در گوش شما تشخیص داده می‌شود. در صورتی که تجمع جرم گوش بیش از حد باشد، پزشک اقدام به شستشو می‌کند. سپس، این فرآیند توسط دستگاهی مانند سرنگ انجام می‌شود.

بعد از اتمام فرآیند شستشو گوش ، مشکل تجمع جرم گوش برطرف خواهد شد. یکی از مزیت‌های فرآیند شستشو این است که این فرآیند به صورت سرپایی و در مطب انجام می‌شود. کمی درد بعد از آن ، امری طبیعی است و جای نگرانی نیست؛ زیرا، بعد از گذشت چند دقیقه تا چند ساعت، درد به طور خود به خود از بین خواهد رفت.

از آن جهت که گوش یکی از حساس‌ترین اعضاء بدن است، انجام این کار در خانه کمی خطرناک است. پس، بهتر است که اینکار را به پزشکی ماهر و با تجربه بسپارید.

گاهی اوقات علت درد گوش می‌تواند از عوارض عمل بینی باشد که در مقاله ” علت گوش درد بعد از عمل بینی ” به صورت کامل به آن پرداخته‌ایم.

عوارض شستشوی گوش

تحقیقات زیادی در رابطه با فواید یا عوارض جرم گیری گوش از طریق شستشو انجام شده است. برای مثال، طی یک تحقیق که در سال 2001 انجام شده است، 40 بیمار که دچار انباشتگی جرم گوش بودند، بعد از 5بار شستشو برای درمان به پزشک مراجعه کردند.

برخی از این افراد از قطره مخصوص گوش استفاده کرده بودند و دسته دیگر، قبل از شستشوی گوش از چند قطره آب ولرم استفاده کرده بودند. آن‌ها بعد از 4 روز تکرار اینکار در خانه به پزشک متخصص مراجعه کرده بودند. خوشبختانه، در هیچ کدام از این افراد، آسیبی به پرده و مجاری گوش وارد نشده بود. البته پزشکان تاکید دارند که شستشوی غیر اصولی در خانه می‌تواند آسیب‌های جبران ناپذیری به پرده گوش وارد کند و یا موجب حرکت جرم گوش به بخش‌های دیگر شود. زیرا، شستشو گوش و تخلیه جرم به ابزارهای ویژه‌ یا آب با دمایی استاندارد نیاز دارد.

برای مثال، آب بسیار گرم یا بسیار سرد می‌تواند باعث تحریک اعصاب آکوستیک، آسیب دیدن پرده گوش و یا سرگیجه شود. همچنین، آسیب دیدن پرده گوش، عوارضی همچون التهاب یا عفونت گوش داخلی را به دنبال خواهد داشت. اگر در حین شستشو گوش با علائمی همچون سرگیجه، درد ناگهانی یا دل پیچه مواجه شدید، عملیات شستشو را متوقف کنید و به پزشک مراجعه فرمایید. سایر عوارض شستشوی گوش شامل موارد زیر می‌شود:

• احساس سرگیجه.
• آسیب دیدن گوش میانی.
• احساس ناخوشایند در مجرای گوش.
• زنگ‌زدگی گوش.
• عفونت کردن گوش خارجی یا التهاب.
• آسیب دیدن پرده گوش.
• کاهش موقت شنوایی.

مراقبت بعد از شستشوی گوش

 برای بیماران این سؤال پیش می‌آید که بعد از شستشوی گوش چه کنیم؟ در پاسخ به این سؤال در ادامه چند مورد مهم را برای مراقبت بعد از شستشوی گوش قرار دادیم:

1. داروها

• به‌ غیراز داروهایی که توسط پزشک شما توصیه شده است از هیچ دارو دیگر و درمان خانگی برای مراقبت بعد از شستشوی گوش استفاده نکنید.
• دستورالعمل‌های تجویزی را برای روش مصرف، دفعات و مقدار قطره‌های گوش به دقت دنبال کنید.
• اگر به داروهای مسکن نیاز دارید با پزشک خود تماس بگیرید و از مصرف دارو خودسرانه بپرهیزید.
• داروهای ضد تهوع ممکن است برای سرگیجه همراه با حالت تهوع یا استفراغ تجویز شود.

2. دوش گرفتن

• همیشه داخل گوش را خشک نگه دارید
• اگر واجب بود می‌توانید 48 ساعت پس از جراحی دوش بگیرید یا حمام کنید، اما زخم را خیس نکنید یا مالش ندهید.
• کانال گوش شما ممکن است پس از درمان در برابر عفونت آسیب‌پذیر باشد تا زمانی که گوش موم بیشتری برای محافظت از خود تولید کند؛ بنابراین مهم است که حداقل 4 تا 5 روز پس از درمان، گوش‌های خود را خشک نگه دارید.
• یک گلوله پنبه‌ای که با وازلین یا گوش گیر پوشانده شده است را در کاسه بیرونی گوش قرار دهید ( از پنبه بدون روان کننده یا فشار دادن محتوا داخل گوش استفاده نکنید. )
• اگر آب وارد گوش شما شد، با یک حوله خشک سطح بیرونی گوش را پوشانده و سر خود را به سمت حوله کج کنید تا آب خارج شود. چیزی داخل مجرای گوش قرار ندهید.

3. محدودیت‌های فعالیت

• قبل از سفر با هواپیما از پزشک خود مشورت بگیرید.
• هنگام رانندگی، راه رفتن و دوش گرفتن مراقب باشید، زیرا ممکن است چند روز تا هفته بعد از جراحی سرگیجه یا عدم تعادل وجود داشته باشد. در موارد بعید که بعد از عمل دچار درد، سرگیجه، کاهش شنوایی یا ترشح از گوش شدید، با پرستار یا پزشک عمومی خود تماس بگیرید.

4. رژیم غذایی برای مراقبت بعد از شستشوی گوش

• غذای سالم مصرف کنید و با نوشیدن آب فراوان هیدراسیون بدن را حفظ کنید

سخن آخر

در این مقاله به جرم گوش و زمان شستشوی گوش به همراه مراقبت بعد از شستشوی گوش پرداختیم. همچنین عوارض و نحوه انجام این فرآیند را برای شما توضیح دادیم. در آخر باید بگوییم که بخاطر داشته باشید موم گوش محافظ طبیعی گوش شماست. بنابراین وارد کردن هر چیزی در گوش تنها موم را عمیق‌تر می‌کند و احتمالاً باعث ایجاد مشکلات و آسیب به گوش شما می‌شود.

برای جلوگیری از تجمع بیش از حد موم، اگر این یک مشکل معمولی برای شما است، ممکن است مفید باشد که 1 تا 2 قطره روغن زیتون را یک یا دو بار در هفته در گوش خود بریزید. اما توصیه می‌کنیم قبل از هر اقدامی ابتدا با پزشک خود مشورت کنید.

گوش یکی از نقاط حساس بدن است که مستقیما بر روی شنوای شما تأثیر می‌گذارد بنابراین انتخاب یک پزشک با تجربه بسیار حائز اهمیت است. نکات ذکر شده و همچنین موارد توصیه شده توسط پزشک در رابطه با مراقبت بعد از شستشوی گوش به دقت گوش دهید و رعایت نمایید.

سوالات متداول